BBoBB - “Echoes of the earth”

Wie goed kijkt, ziet het: de natuur is een stille tovenaar. Ze weeft, vormt, onmogelijk en hergebruikt, zonder afval, al miljoenen eeuwenlang.

In deze expo tonen wij makers en bedrijven dit spoor. Stel je voor: een wereld waarin we bouwen en maken met wat groeit in de natuur: stoelen uit schimmeldraden, verpakkingen van algen, versterkt met vlas. Alles gemaakt met levende materialen die ademen, vergaan en opnieuw ontstaan.

Deze expo gaat over biogebaseerd en regeneratief ontwerp: ontwerpen met materialen van biologische oorsprong, die niet duurzaam zijn voor het milieu maar juist bijdragen aan het herstel ervan.

Is de toekomst biogebaseerd?

Deze expo wordt georganiseerd in het kader van het internationaal project Building Based on Biobased (BOBB) in samenwerking met UGent Campus Kortrijk, en met de steun van Interreg North Sea Region en de Provincie West-Vlaanderen.

Ontwerpers:
Andrei Silviu Nitu
Anouk Verstuyft
Annah Ololade Sangosanya
Andy Cartier
Saartje Allosserie
Amanda Brezell
Kurt Van Overbeke & Pia Vandeputte & Xavier Coenen
Jeremy Leung
Indré Mikucké
Dries Laperre & Laura Willems
Michiel Wierinck
Masterstudenten UGent campus Kortrijk Productontwerp
Arno Hoogland voor Unilin Panels en BLOK Plaatmateriaal
Gabriela Farias voor Spore
Mogu
Nienke Hoogvliet voor Releaf
Erjen Gregoire voor ONBETAALBAAR

Hennepbeton bestaat uit hennephout, kalk en water. Dit biogebaseerd materiaal reguleert de temperatuur en temperatuur, dempt geluid en neutraliseert geuren. 

Het kattenhuisje en de parfumverpakking zijn prototypes waarmee ontwerper Andrei-Silviu Nitu de mogelijkheden van het materiaal onderzocht. Zo blijkt dat hij aan dat hennepbeton ook kan worden toegepast bij het ontwerpen van de details.

Voor de parfumverpakking experimenteerde hij met het gebruik van hennepbeton in uiterst ingewikkelde vormen. Sommige onderdelen zijn nauwelijks 8 millimeter dik, maar blijken toch volledig functioneel.

Anouk Verstuyft stelt 3 stukken voor uit de reeks ‘Fungal Functions’: een serie objecten waarbij telkens op een andere manier met mycelium werd geëxperimenteerd. Wat dit materiaal precies kan betekenen, wordt immers nog volop onderzocht en ontwikkeld. Met deze collectie wordt aan deze zoektocht en ontwikkeling bijgedragen.

Het krukje is afgewerkt met een myceliumcomposiet dat hennepafval omzet in een regeneratief materiaal met sterke mechanische eigenschappen.

De kast laat een zelfkleurend materiaal zien, verkregen door een schimmel die zelf zijn pigmenten aanmaakt.

De lamp bevat een myceliummateriaal dat gekweekt werd in textiel afvalwater. Tijdens het groeiproces is de fungi in staat om aanwezige textielverf af te breken, waardoor het afvalwater tegelijk gezuiverd wordt.

Het leder van deze jas bestaat volledig uit mycelium en is dus 100% biogebaseerd. Het biedt een biologisch afbreekbaar alternatief voor (synthetisch) leder. Het kleurverloop is volledig natuurlijk. Er werden geen kleurstoffen toegevoegd.

De jas is samengesteld uit modulaire stukken die door middel van klinknagels aan elkaar zijn gehecht. Hierdoor kan de jas ook gemakkelijk opnieuw uit elkaar gehaald worden.

Hoe zien objecten eruit wanneer de natuur het ontwerpproces aanstuurt? Je zou kunnen stellen dat zowel de surfplank als de zetel niet werden ‘vervaardigd’ maar ‘geteelt’.

De surfplank is gemaakt van mycelium, gecombineerd met hennepvezels en een natuurlijke harscoating. De zetel kwam tot stand door het mycelium te combineren met lokaal landbouwafval. 

Beide objecten werden gemaakt (of zijn ‘gegroeid’) bij het Nederlanse bedrijf Spore. Spore onderzoekt en ontwikkelt toepassingen met paddenstoelen en mycelium. Makers en ontwerpers van biogebaseerde producten vinden in de webshop van Spore de nodige materialen, maar kunnen in het lab nabij Den Haag ook terecht voor ondersteuning bij het maken van objecten en om te experimenteren en te prototypen.

De experimentele surfplank ontwikkelde Andy Cartier in het kader van een R&D-project. De suftplank wordt nu geproduceerd en gecommercialiseerd door KOZ, een startup die binnen de surfcultuur regeneratieve materialen wil inzetten.

Dit lichtobject is vervaardigd uit ongeglazuurd porselein, waardoor het vrij is van chemische stoffen, op lagere temperatuur kan worden gebakken en gemakkelijk kan worden gerecycleerd.

Ongeglazuurd porselein is een stabiel, kleurvast en duurzaam materiaal, geschikt voor outdoor toepassingen.

Samen met lokale keramisten en partners wordt het productieproces nu verder verfijnd, met als doel een opschaalbaar, lokaal geproduceerd lichtobject met een minimale ecologische voetafdruk.

Fennigan’s Farms, het werk van social en biobased designer Amanda Brezell, is één van de vele bottom-up initiatieven die Detroit nieuw leven inblazen.

Na diens studies keerde Amanda Brezell terug naar thuisstad Detroit en startte er een stadsboerderij. Met Afrikaanse en inheemse landbouwtradities zuiverde die vervuilde grond en maakte braakliggende percelen opnieuw bruikbaar voor buurt en natuur.

De oogst van kruiden en groenten wordt gratis gedeeld met omwonenden, terwijl bloemen verkocht worden via events en pop-ups. Reststromen van de gewassen worden verwerkt tot innovatieve materialen zoals bioplastics, biocomposieten en het plaatmateriaal dat je hier ziet.

In NewLab Detroit worden deze experimenten verder ontwikkeld tot prototypes.

Van natuur tot gebruiksvoorwerp en weer terug: dit krukje uit mycelium, vermengd met hennep en bloem is in eerste instantie bestemd voor de event sector.

De krukjes ontkiemen en groeien in de matrijs in enkele weken tijd uit tot polyvalente zitmeubels. Na gebruik, bv. na het festivalseizoen, keren ze terug naar de aarde waaruit ze zijn ontstaan.

Alsof ze er nooit zijn geweest.

Met zijn muzikale en technische achtergrond legt Jeremy Leung zich vooral toe op experience design: het creëren van waardevolle en stemmige ervaringen.

Voor de organisatie van kleinschalige live-optredens in Utrecht, zocht hij naar een manier om de ruimte ook sfeervol te verlichten. Hij begon hiervoor te experimenteren met trommels, wat op termijn uitgroeide tot zijn collectie Staples: een serie verplaatsbare lichtarmaturen, 3D-geprint met bioplastics.

Met de tafellamp Peel verwijst Jeremy Leung naar hoe zijn oma telkens na de lunch voor haar kleinkinderen het fruit schilde. 

In samenwerking met het Kauno Kolegija Higher Education instituut (Kaunas Litouwen) maakte Indré speciaal voor deze tentoonstelling deze gordijn op basis van algen.

Via een natuurlijk proces werden algen omgezet in een materiaal dat met een cuttermachine kan worden bewerkt.

In het werk van Indré staat regeneratief design centraal. Met haar nieuwe producten wil ze de omgeving niet belasten, maar de natuur herstellen of haar zelfs verbeteren. 

De designers ontwikkelden met Vlastic een nieuw biobased materiaal, gebaseerd op vlas scheven, een reststroom uit de vlasverwerking die in België jaarlijks oploopt tot 70.000 ton!

Bij het tot stand komen van Vlastic wordt verder geen bindmiddel gebruikt. Het resultaat is een nieuw biobased, open en lichtgewicht materiaal dat een duurzaam alternatief is voor opgeschuimde kunststoffen zoals PUR en EPS, het gekende isomo.

Geworteld in onze regenachtige landschappen bracht vlas welvaart aan de regio doorheen de geschiedenis. Vlastic bouwt verder op dit erfgoed. Meer dan alleen een nieuw biobased materiaal geboren uit een reststroom, is Vlastic een brug tussen het verleden en de toekomst. 

Deze urnen worden ambachtelijk gemaakt in België in samenwerking met een lokale mandenmaakster en worden verkocht via de website www.naturnus-houten-urnen.com.

De urnen zijn gemaakt van gerecycleerd katoen. Binnenin zit een papieren aszak en onderaan worden ze gesloten met een houten dekseltje.

Door enkel gebruik te maken van natuurlijke materialen zijn deze urnen volledig biologisch afbreekbaar en kunnen ze gebruikt worden op natuurbegraafplaatsen. Zodra de urn in de grond is begraven, breekt deze geleidelijk af en wordt de as aan de aarde teruggegeven.

De studenten kregen de opdracht om vogelhuisjes te ontwikkelen met biogebaseerde materialen die voorkomen in de natuurlijke habitat van de vogels.

De opdracht resulteerde in vogelhuisjes die niet enkel een veilige thuis vormen voor vogels, maar ook laten zien hoe biobased design en materiaalinnovatie hand in hand kunnen gaan om biodiversiteit te ondersteunen en de verbinding met de natuur te versterken.

De studenten vonden voor hun ontwerpen inspiratie in de UGent Biocomposieten Databank, een unieke bron van kennis en voorbeelden over biogebaseerde materialen.

Op unieke wijze worden hier de functionele en esthetische mogelijkheden getoond van de nieuwe MDF-plaat Fibralux Biobased, ontwikkeld door Unilin.

Arno Hoogland presenteerde deze futuristische tempel afgelopen voorjaar op het Salone del Mobile in Milaan. De installatie is opgebouwd uit sculpturale blokken die met een CNC machine zijn bewerkt.

Met Fibralux Biobased brengt Unilin een wereldprimeur op de markt: een 100% biogebaseerde MDF-plaat. Het hout en het houtafval voor de platen zijn afkomstig uit reststromen van de houtindustrie, dunningshout uit duurzaam bosbeheer en hout afkomstig van wegbermonderhoud. Bijzonder is tot slot de natuurlijke lijm: een plantaardige harsmix op basis van zonnebloem- en koolzaadpitten.

Deze panelen worden gemaakt en verdeeld door het Nederlandse bedrijf Spore en zijn ontworpen door labmanager en designer Gabriela Farias.

Het mycelium voor dit product groeit op hennep en vlas. Vervolgens wordt wol geïntegreerd, wat de biocomposiet extra sterkte geeft en wat meteen ook toelaat om het volgroeide object gemakkelijker uit de vorm te verwijderen. De wol die gebruikt wordt is een restmateriaal. Elk jaar wordt in Nederland 1 miljoen kg wol verbrand of weggegooid.

Spore onderzoekt en ontwikkelt toepassingen met paddenstoelen en mycelium. Makers en ontwerpers van biogebaseerde producten vinden in de webshop van Spore de nodige materialen, maar kunnen in het lab nabij Den Haag ook terecht voor ondersteuning bij het maken van objecten en om te experimenteren en te prototypen.

Het Italiaanse bedrijf Mogu is een pionier op het gebied van biogebaseerde producten voor interieur en architectuur. Gedreven door een sterke drang naar innovatie introduceerde Mogu in 2018 als allereerste ter wereld akoestische wandpanelen van mycelium.

Deze panelen ontstaan niet door klassieke productie, maar door een uniek proces van ‘groei’: het mycelium ontwikkelt zich op reststromen uit de landbouw en textielindustrie. Het resultaat is volledig circulair: het afval wordt niet slechts beperkt, maar daadwerkelijk omgezet in waardevolle grondstof.

De panelen van Mogu verenigen esthetische verfijning met ecologische vooruitgang en tonen aan dat interieurproducten zowel elegant als regeneratief kunnen zijn. Ze hebben een zachte textuur, een uitgesproken karakter en zijn volledig circulair en duurzaam. In België worden de producten verdeeld door Concep‘trade.

De collectie From plants to plastic werd in 2024 ontwikkeld voor de Dutch Design Week in opdracht van het Nederlandse bedrijf Avantium.

Voor het geweven zitvlak van deze bank maakten de ontwerpers gebruik van het materiaal releaf®, een plantaardig polymeer, ontwikkeld door Avantium op basis van natuurlijke grondstoffen zoals maïs en tarwe.

Met hun collectie tonen de ontwerpers de veelzijdigheid van biogebaseerde kunststoffen. Van verpakkingen tot textiel: met releaf® kunnen alledaagse producten deel uitmaken van een circulaire en klimaatvriendelijke toekomst.

Recycling, upcycling, hergebruik en verkennen van circulaire toepassingen zijn ONBETAALBAAR. Dit ontwerp- en makers atelier maakte een aantal meubelen in samenwerking met het bedrijf Orineo, producent van OriBond.

OriBond is een 100% plantaardig bindmiddel op basis van lijnzaadolie en nevenstromen uit de voedingsindustrie.

Bij het krukje werd de OriBond vermengd met veenbessen als vulmiddel en in het gekliefde boomstammetje met lavendel bostel (een reststroom die in Zuid-Frankrijk ontstaat bij de verwerking van lavendel).

In experimenten wordt ook het mengen met minerale vulmiddelen zoals eierschalen, glas en marmerpoeder verkend.